GEA in een Agile perspectief

Agile software-ontwikkeling is niet meer weg te denken uit de huidige IT-praktijk. Snel waarde creëren (werkende software), een multidisciplinair ontwikkelteam, niet alles vooraf ontwerpen maar continu veranderen en aanpassen zijn enkele karakteristieken van deze manier van software ontwikkelen.

Langzaam maar zeker wordt de Agile denk- en werkwijze ook buiten het IT-domein toegepast. De principes die voortvloeien uit het Agile Manifesto zijn immers ook prima bruikbaar wanneer ‘software’ wordt vervangen door (bijvoorbeeld) ‘product’.

Ook het architectuurwerkveld ontkomt niet aan deze nieuwe stroming, sterker: het kan er, mits juist toegepast, veel aan hebben. Bij Agile software-ontwikkeling past geen ‘klassieke’ architectuurbenadering waarbij de gewenste situatie als een blauwdruk wordt ontworpen. Voordat de blauwdruk klaar is, is de software al ontwikkeld. En zeker wanneer we het hebben over enterprise architectuur past zo’n architectuurbenadering niet meer bij deze tijd, waarin veranderingen zich in een steeds sneller tempo aandienen. Wendbaarheid op alle denkbare onderdelen van een organisatie is essentieel, maar dan wel vanuit een duidelijke en integrale visie zodat de noodzakelijke samenhang niet verloren gaat.

Dit stelt eisen aan enterprise architectuur (visie en werkwijze) en de enterprise architect. GEA (General Enterprise Architecting) is naar mijn mening een benadering van enterprise architectuur die veel Agile kenmerken in zich heeft. Ik bespreek in het kort de vier meest prominente.

Organische groei

Een belangrijk Agile principe luidt: ‘Responding to change over following a plan’. Dit impliceert organische groei in plaats van het maken en volgen van een overall ontwerp (van de ‘ist’, de ‘soll’ en de transities). GEA kent geen ontwerpbenadering, maar van het ondersteunen van organische groei door ontwikkelingen de juiste kant op te sturen. De basis hiervoor is het gebruiken van een raamwerk met richtinggevende uitspraken dat de samenhang in een organisatie representeert, bij het formuleren van de oplossingscontouren van bedrijfsvraagstukken. De bedrijfsvraagstukken representeren de ‘change’, het gebruik van het raamwerk de ‘responding’ uit het Agile principe.

Co-creatie

Bij het opzetten en gebruiken van enterprise architectuur worden in GEA direct alle relevante stakeholders betrokken. In een combinatie van deskresearch en workshops wordt met en door vertegenwoordigers van de organisatie het richtinggevend kader samengesteld en ook het ontwikkelen van een oplossingscontour voor een bedrijfsvraagstuk wordt met en door de stakeholders uitgevoerd. Dit sluit prima aan bij de multi-disciplinaire teams zoals we die in de Agile benadering kennen, waarbij de interactie tussen individuen een belangrijke succesfactor is.

Eenvoud en essentie

Eenvoud (‘the art of maximizing the amout of work not done’) is essentieel in de Agile benadering. Dat betekent dat (ook) een enterprise architectuur eenvoudig en compact moet zijn. De kunst is om je in de architectuur te beperken tot de essentie. GEA doet dat enerzijds door zich te beperken in scope: besluitvorming op strategisch niveau. Daarmee geeft het richting aan het tactisch en operationeel niveau (oplossingscontouren), zonder deze niveaus dieper uit te werken. Anderzijds worden in GEA de richtinggevende kaders te beperken tot de (meest) essentiële elementen. Een enterprise architectuur met duizenden richtinggevende uitspraken verliest elke mogelijkheid tot zinvol sturen. In het beperken toont zich de meester.

Continu leveren en aanpassen

GEA richt enterprise architectuur in als een continu proces. Het ontwikkelen van het richtinggevend kader (die de samenhang in een organisatie expliciet maakt) is geen eenmalige activiteit, maar een continue activiteit gedreven door de dynamiek van de bedrijfsvraagstukken die zich aandienen. De A van GEA staat niet voor niets voor Architecting.

Mede door deze Agile eigenschappen doorbreekt GEA het paradigma van de maakbare en te ontwerpen realiteit. Het gaat er veel meer om ontwikkelingen de juiste richting te geven vanuit een eenvoudige, permanent actuele en door co-creatie tot stand gekomen enterprise architectuur.