GEA geïllustreerd #3 – Samenhang tussen zingeving en vormgeving
Rob Stovers
In een serie van 10 blogs neem ik je mee in het gedachtegoed van GEA (General Enterprise Architecting). Dit doe ik aan de hand van 10 figuren uit het recent verschenen boek ‘GEA enterprisearchitectuur in de praktijk’. In mijn vorige blog heb ik laten zien op welke manier je met het GEA-framework systematisch de ‘zingeving en vormgeving’ van een organisatie kunt beschrijven. In deze blog leg ik uit hoe je de samenhang daarin kunt analyseren en beoordelen om er een instrument voor ‘sturen op samenhang’ van te maken.
De figuur
Het verhaal erachter
In de vorige blog heb ik uitgelegd dat het GEA-framework een stelsel van ‘uitspraken’ is, die de richting waarin een organisatie zich wil ontwikkelen uitdrukt. Deze uitspraken verdelen we naar 5 elementen van zingeving (missie, visie, kernwaarden, doelen en strategie) en 5 elementen van vormgeving (perspectieven, richtinggevende uitspraken, kernbegrippen, kernmodellen en relevante relaties).
Het stelselmatig vastleggen van uitspraken verschaft al veel helderheid. Je kunt de waarde daarvan vergroten door een analyse uit te voeren van de samenhang tussen die uitspraken. Als uitspraken elkaar tegenspreken of helemaal geen verbinding met elkaar hebben, geeft dit ongewenste effecten en de nodige misverstanden.
We kijken naar drie vormen van samenhang: (1) samenhang op het niveau van zingeving; (2) samenhang op het niveau van vormgeving en (3) samenhang tussen de niveaus van zingeving en vormgeving.
Bij de samenhang op het niveau van zingeving kijken we bijvoorbeeld of de visie-uitspraken in lijn zijn met de missie en of de kernwaarden van een organisatie te relateren zijn aan de missie en visie. Het is belangrijk om dit te weten, omdat omissies of tegenstrijdigheden hierin zich uitvergroten op het niveau van vormgeving.
De samenhang op het niveau van vormgeving zie je onder meer terug door het koppelen van richtinggevende uitspraken aan de perspectieven en het leggen van relevante relaties tussen richtinggevende uitspraken van verschillende perspectieven.
Tot slot kijken we naar de relatie tussen zingeving en vormgeving. De figuur van deze blog is een matrix tussen alle elementen van zingeving en alle elementen van vormgeving. In theorie zou je al deze verbanden kunnen analyseren. Echter: niet bij alle combinaties (de ‘cellen’ in de matrix) is de intensiteit van de samenhang even sterk, en in een aantal gevallen is er niet echt sprake van samenhang of is deze erg indirect. De stippen in de matrix geven aan waar een zwakke of een sterke samenhang bestaat.
In de praktijk leggen we de focus we op drie relaties. Ten eerste de relatie tussen doelen (zingeving) en doelstellingen (vormgeving). Deze vormen feitelijk een doelhiërarchie en elke doelstelling moet gerelateerd kunnen worden aan een hogerliggend doel. Ten tweede kijken we naar de relatie tussen kernwaarden (zingeving) en principes (vormgeving). Hierin mogen geen tegenstrijdigheden zitten en je zou de kernwaarden de belangrijkste gedragsprincipes kunnen noemen. De derde belangrijke relatie is die tussen strategie en beleid. Beleid moet passen binnen de geformuleerde strategie, anders werkt het niet mee aan het bereiken van de doelen.
Op deze manier brengen we de samenhang in een organisatie in kaart. Het helpt organisaties om consistentie te krijgen in de richting waarin het zich wil ontwikkelen. Maar bovenal is het een instrument om vraagstukken op te lossen. Hoe? Dat laat ik zien in mijn volgende blog, waarin ik het stappenplan voor het oplossen van een enterprisevraagstuk behandel.
Kijk hier voor een preview van het boek ‘GEA Enterprisearchitectuur in de praktijk’.
