Enterprise Architectuur modellering versus Digital Twin of an Organization 

Deze blog bevat een korte analyse van de overeenkomsten en verschillen tussen Enterprise Architectuur modellering en een zogenoemde Digital Twin of an Organization. Kunnen beide elkaar versterken of bijten ze elkaar en moeten we de twee zeker niet door elkaar halen?

Digital Twin of an Organization

Het concept Digital Twin voor fysieke objecten zoals gebouwen, machines, vervoersmiddelen, etc. is allang geen hype meer, maar heeft zich bewezen in vele bedrijfstakken zoals bijvoorbeeld in de bouw & constructie, transport & logistiek, ruimtelijke ordening en de gezondheidszorg.

Sinds enkele jaren is het idee ontstaan dat ook een digitale representatie gemaakt kan worden van een organisatie als werkend geheel, bestaande uit fysieke en niet-fysieke elementen zoals haar producten en diensten, processen, informatie, afdelingen, medewerkers, IT, etc. Dit concept wordt Digital Twin of an Organization (DTO) genoemd. Een Digital Twin of an Organization is bedoeld om de elementen van een organisatie te verrijken met allerlei operationele en contextuele gegevens om daarmee een holistisch beeld te creëren. 

Gartner definieert Digital Twin of an Organization als volgt: 

A dynamic software model of any organization that relies on operational and contextual data to understand how an organization operationalizes its business model, connects with its current state, responds to changes, deploys resources and delivers customer value.

Een DTO stelt organisaties in staat om hun activiteiten als geheel te analyseren en te simuleren, wat een basis levert voor bijvoorbeeld kwaliteitsbewaking, procesoptimalisatie, risico- en kostenbeheersing en klanttevredenheid. Het doel is niet alleen om op de losse onderdelen te optimaliseren, maar om het hele ecosysteem van de organisatie in samenhang te kunnen verbeteren.

Enterprise Architectuur modellering

Ook het begrip Enterprise Architectuur is reeds lang ingeburgerd in de meeste middelgrote tot grote organisaties. Enterprise architectuur heeft zich ontwikkeld samen met de digitalisering van deze organisaties. In het verleden richtte Enterprise architectuur zich voornamelijk op informatietechnologie en aanpalende aspecten. Door de komst van verregaande digitale transformatie van de business zelf is Enterprise architectuur uitgebreid naar het complete ecosysteem van een organisatie. 

Het woord Enterprise architectuur (EA) wordt toegepast in meerdere betekenissen:

1. De daadwerkelijke geïmplementeerde architectuur van een organisatie;
2. Een beschrijving van de architectuur van een organisatie in de huidige (IST) of gewenste situatie (SOLL);
3. De discipline die zich bezig houdt met de ontwikkeling van de architectuur van een organisatie.

In de context van deze blog wordt Enterprise architectuur vooral gebruikt in de tweede betekenis. Op Wikipedia wordt Enterprise Architectuur in deze betekenis als volgt gedefinieerd:

De beschrijving van de fundamentele ordening van een organisatie inclusief de factoren die de ontwikkeling hiervan bepalen. De beschrijving bestaat uit principes en modellen van de IST of SOLL situatie.

Enterprise architectuur modellen en principes bedoeld om de ontwikkeling van de organisatie te sturen naar de gewenste architectuur in overeenstemming met de visie, strategie en gestelde doelen.

Overeenkomsten tussen DTO en EA modellering

Om een beeld te krijgen of een DTO en EA modellering elkaar kunnen versterken of juist bijten is het goed om te kijken naar de overeenkomsten en verschillen in de concepten en uitgangspunten van beide. 

Eerst kijken we naar de overeenkomsten. Zowel een DTO als EA modellen zijn bedoeld om inzicht te geven in hoe een organisatie in elkaar zit en welke elementen van de organisatie invloed op elkaar hebben. Beide focussen op de samenhang der dingen.

Ook als we kijken naar de architectuurmodelleer taal ArchiMate dan zien we dat de verschillende fysieke en niet-fysieke elementen van een organisatie inclusief hun onderlinge relaties gemodelleerd kunnen worden. ArchiMate is weliswaar ontwikkeld voor het maken van architectuurmodellen, maar het metamodel lijkt in de basis zeker ook geschikt om een DTO op te baseren. 

Tenslotte dienen zowel DTO als EA modellen beide om beslissingen te ondersteunen die een organisatie beter laten presteren in overeenstemming met de visie, strategie en gestelde doelen. 

Verschillen tussen DTO en EA modellering

Naast de overeenkomsten zijn er ook wezenlijke verschillen tussen DTO en EA modellering te benoemen.

In de Enterprise architectuur discipline is het vertrekpunt vaak het beschrijven van de toekomstig gewenste (SOLL) situatie in lijn met de visie, strategie en doelen van de organisatie. Om de delta ten opzichte van de huidige situatie te kunnen identificeren is ook van de huidige situatie (IST) kennis nodig, echter de focus  ligt op het modelleren van de SOLL architectuur en de principes waaraan de SOLL moet voldoen. Bij een DTO is het vertrekpunt juist de huidige inrichting (IST) met als doel deze te kunnen simuleren, analyseren, optimaliseren en controleren.

Een EA model en de views daarop worden zodanig geabstraheerd dat de betekenis en de impact van een verandering maximaal inzichtelijk wordt bij degenen die hierover een besluit moeten nemen. Het is niet een doel op zich om het EA model compleet en overall op een gelijk detailniveau uit te werken. Bij een DTO is het juist wel van belang dat binnen de gestelde scope een consistent detailniveau wordt nagestreefd. Uiteraard moet ook in een DTO de mogelijkheid bestaan om zaken op te rollen naar een hoger aggregatieniveau. Dit hogere aggregatieniveau moet echter niet verward worden met het concept van generalisatie in een EA model.

Tenslotte is Enterprise architectuur veel meer dan een Digital Twin of an Organization een discipline om proactief, vanuit logica, de visie, strategie en doelen van een organisatie te vertalen naar een abstracte beschrijving van de gewenste (SOLL) architectuur. Een DTO dient daarentegen om vanuit de huidige (IST) situatie verbeteringen en beheersmaatregelen te identificeren.

Conclusie

Hoewel er overeenkomsten zijn tussen beide disciplines, moet geconcludeerd worden dat de verschillen vereisen dat beide disciplines hun eigen bestaansrecht hebben en voortaan niet als één samengesmolten discipline door kunnen. Zowel EA modellering als DTO hebben hun eigen doelstellingen en moeten blijven kunnen acteren als zelfstandige disciplines. 

Dat wil echter niet zeggen dat EA modellering en een DTO elkaar niet enorm kunnen versterken. Een organisatie met een EA model van de huidige (IST) situatie kan deze gebruiken als startpunt voor het ontwikkelen van het model van de DTO. Wellicht zal dit EA model wel qua abstractieniveau en compleetheid aangevuld moeten worden op het doel van de DTO, maar het geeft toch een vliegende start voor het DTO. Andersom kan de DTO ook prima dienen als basis voor de beschrijving van de IST in de Enterprise architectuur discipline.

Daarnaast kan een DTO allerlei inzichten geven die relevant zijn om de gewenste architectuur te ontwikkelen en de hypotheses over wat gewenst is te staven. Veranderingen bedacht in de Enterprise Architectuur kunnen gesimuleerd worden in de DTO om de uitwerking en impact daarvan te analyseren. 

Tot slot het volgende: EA toolleveranciers bieden in hun toolsuites naast EA modellering vaak extra modules aan voor bijvoorbeeld: procesmodelering en -optimalisatie, risicobeheersing, application life cycle management, beschikbaarheidsmonitoring en andere soortgelijke disciplines. Deze extra modules maken vaak gebruik van de EA modellen als kapstok. Conclusie is dat de tooling voor deze disciplines wellicht beter gecombineerd zou kunnen worden met een DTO oplossing, in plaats van een EA modelleringstool, omdat ze de huidige situatie als vertrekpunt hanteren.